Cuộc đua vào Nhà Trắng sẽ diễn biến ra sao nếu trước ngày bầu cử 3.11 có ứng cử viên tổng thống không tiếp tục tranh cử?
Đó là câu hỏi đang được đặt ra sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump (74 tuổi) chính thức tuyên bố mình đã mắc Covid-19. Bác sĩ của ông Trump khẳng định sức khỏe vợ chồng tổng thống vẫn ổn. Tuy nhiên, diễn biến này xảy ra khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chỉ còn cách 32 ngày, khiến dư luận cả trong và ngoài nước Mỹ đều đặc biệt quan tâm.
Thời điểm được đề cập ở đây là lúc các ứng viên đã chính thức được chọn làm đại diện cho đảng, do đó sẽ không thể quay lại giai đoạn bầu cử sơ bộ để cử tri lựa chọn.
Ông Richard H. Pildes, giáo sư về Luật hiến pháp tại Đại học New York (Mỹ) cho rằng trong trường hợp có ứng cử viên tổng thống không thể tiếp tục tham gia đường đua, vì lý do sức khỏe hoặc sự cố bất ngờ nào đó, “quả bóng” sẽ chuyền tới tay của đảng chính trị mà ứng cử viên đó đại diện, theo The Washington Post.
Theo quy định của Ủy ban toàn quốc đảng Cộng hòa (RNC), 168 thành viên của ủy ban này gồm 3 người ở mỗi bang và 6 vùng gồm Quận Columbia, Samoa, Guam, Quần đảo Bắc Mariana, Puerto Rico và Quần đảo Virgin, sẽ bỏ phiếu để bầu chọn ra ứng viên đại diện cho đảng thay thế ứng viên cũ. Kết quả chọn theo nguyên tắc đa số.
Điều này đòi hỏi RNC phải bầu lại nên kết quả có thể sẽ không chắc chắn là phó tổng thống đương nhiệm, trong trường hợp của ông Mike Pence hiện nay. Dù vậy, theo Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ, phó tổng thống sẽ là người ở vị trí kế nhiệm đầu tiên nếu tổng thống mất năng lực điều hành.
Phía đảng Dân Chủ cũng tương tự. Ủy ban toàn quốc đảng Dân chủ (DNC) có quy định rõ ràng trong trường hợp này. Theo đó, họ sẽ chọn một ứng viên mới với sự tham vấn của giới lãnh đạo đảng này, gồm các nghị sĩ quốc hội và các thống đốc bang là đảng viên Dân chủ. 447 thành viên của DNC cũng sẽ bỏ phiếu bầu ứng viên mới và kết quả được chọn theo nguyên tắc đa số.
Nếu mọi chuyện như kịch bản, tên của ứng viên sẽ được thay đổi trên phiếu bầu và cuộc bầu cử ngày 3.11 sẽ tiếp tục diễn ra như dự kiến.
Tuy vậy, kịch bản nếu diễn ra lúc này thì sẽ là một thách thức lớn, có thể làm đảo lộn mọi thứ. Lý do là năm nay do ảnh hưởng của dịch Covid-19, việc bỏ phiếu qua thư được ưu tiên và vấn đề in ấn phiếu bầu được cho là đã hoàn tất.
Theo ghi nhận của PV, các cử tri Mỹ tại Việt Nam đã gấp rút gửi phiếu bầu từ tháng 9 để có thể đến Mỹ kịp thời hạn bầu cử. Hàng triệu người Mỹ được cho là đã điền vào phiếu bầu. Do đó, vấn đề hậu cần vào thời điểm này sẽ rất khó khăn.
Có một kịch bản khác được nêu ra là Quốc hội thông qua dự luật cho phép dời ngày bầu cử. Tuy nhiên khả năng này được đánh giá là rất thấp và điều này cũng chưa từng có tiền lệ.
Trong lịch sử Mỹ, hai chính đảng là Cộng hòa và Dân chủ chưa từng có trường hợp 2 ứng viên sát ngày bầu cử không thể tiếp tục tranh cử tổng thống.
